Julebrevet

Smultringane og fattigmann var steikte og lagde i kakeboksane, ein med nisse på og ein med juletre og nek og fuglar. Så var det tid for julevasken… ein utriveleg dag med grønnsåpe og salmiakklukt over heile huset. Alle bildene var tekne ned frå veggane, gardiner frå vindaugene… det var i det heile eit kaldt og utriveleg hus. Eg gøymde meg ofte vekk på ein slik dag; helst sneik eg meg inn i skulestova om ettermiddagen og sat og teikna julekort: grankvistar med lys og julehjarte og ‘Gledeleg jol’ eller grantre med julesnø og nek på stang og dompappar…. Eg hugsar enno utanåt diktet som Læraren las i teiknetimar før jul …..
Kom vesle sisik, følg med, følg med
et herlig julekveldsmål jeg vet:
En fattig husmann bak skogen bor,
han gir oss et nek, i år, som i fjor.

Julebrev må skrivast med penn på papir, leggjast i ein konvolutt med namn og adresse, frankere og sendast. Mottakaren set seg ned ei roleg stund, etter pakkopninga og kaffe og kaker på juleaftan……..
Julebrevet
Julehelsingar kring jorda
inneheld dei same orda
som i fjor
ord som varmar
ord som lyser
opp ei travel førjulstid
og vi stoggar litt i julestrevet
for å skrive julebrevet
set oss ned …. lar tankar kome
mest om årets mange dagar
kven vi møtte
kva vi gjorde
ryddar i dei gamle breva
knyter band om bunken
føyer år til år
midt i bunken ligg ho
helsinga frå deg
bandet som oss samman binder
Gode tankar rundt vi sender
mest som hender møter hender
knyter til ei hjartleg helsing
som på englevinger fér
:: :: ::

Skumringstimen

Etter Mandelas død har ei heil verd skrive og snakka og halde minnetaler om kva for eit stort menneske han var. Mandela sit no saman med alle dei andre englane og ser ned på menneska og undrast kva no…. dei vil vere glade om det blir noko meir ut av det enn berre ord. Kva er talentet vårt….var det sagt noko om å grave det ned…..

Lange kveldar
Når kveldane er lange
og mørke
er tida komen
for ryddesjau i sinnet
setje seg ned
kjenne etter
kva ein føler
og tenkjer
inst inne
Og finne ut
kva ein vil
gjere med det
……

Eld ved kveld

Etter krigen var det manko på mykje; mor var glad då ho fekk kjøpt ein heil stuv med ullstoff: tettvove og tjukt…. gråbeige….tenk det! Mor sydde kjeledress til meg og bukser og jakker til storebrørne mine…i minst tre omgangar. Vi var godt kledde for basing i snøen, renne på ski eller kjelke. Ein i kvar syskenflokk hadde rattkjelke. Jo større den var, di fleire fekk plass. I store, lange bakkar var det kjelke, i slake bakkar var sparken best. Så laga vi sparketog. Vi hekta sparkane  i kvarandre, den største sparken med den sterkaste sparkaren bakerst…den minste fremst. Eg som minst i leikelaget sat fremst på ‘Veslesparken’ og tok støyten når vi velta viss farten var for stor i svingen…..og det var han ofte…Det sterkaste minnet frå kalde vinterdagar… eg kom inn, full av snø over heile kjeledressen,  raud på nase og kinn… det knitra koseleg frå bjørkeved i Jøtulen… langsamt mjukna stivkalde fingrar og tær… og eg las omatt og omatt orda som var smidd inn over omnsdøra….

Eg grev ned min eld
seint om kveld
Gud gjev min eld
aldri sloknar ut

…..vi skulle skrive dikt på ovnane no óg

Handa hans far

Det er 1. juledag for 63 år sidan. Småjenta fekk vere med Papa på besøk til Bestemor og Bestefar. Togreisa var fest! Frå eg forventningsfull stod på perrongen og hørte toget tuta bakom svingen….Toget var Verden! Vart vi tørste, var det berre å skjenke vatn frå dei vakre karaflane høgt på veggen. Ved sidan av ei svart hylse med vakre små pappkrus som var bretta som eit foldeskjørt! Eg var ofte tørst; likte så godt krusa. Det var stopp på alle stasjonane, så det vart ei endelaust lang reise. Seks mil …. i mitt minne var det ei dagsreise. Med mykje togfløyte og ‘Ta plass, lukk dørene!’ og ferdafolk som gjekk av og som steig på… alle skulle på julebesøk til slekta. Ei jente sat framføre meg, ho hadde mørkt, krølla hår, og var så vakker. I min fantasi heitte ho Lise; eg kalla opp ei dokke etter henne…  Og konduktøren ‘Får jeg se billettene, takk’, etter kvar stasjon. Billettane var små fine kort, med hakk i kanten etter tonga; eg samla på dei og las dei oppatt mange gonger. ‘Vi ankommer om få minutter Gol stasjon’… Poesi! …. Så var det Ruta med Resen vidare opp gjennom dalen. Vi steig av ved Grønlibrui, og eg leidde far ved handa. Granene vinka med snøkledde greiner, det var skjøment, dagen gjekk inn mot kvelden. Vegen vart lang for små føter; det var godt med ei hand å halde i. Tre kilometer er endelaust når ein er knapt sju år…. og det er bitande kaldt. Så endeleg ser eg det…. Bestemorhuset vinkar til oss med smårutete vindauge… og beina får vengjer! … ‘De får væra vælkømen, då…’ ….sirupssnipp og goro, tebrød og fattigmann, strull og rosettbakkels….. eg var midt i Juleeventyret ….. men best hugsar eg den trygge handa hans Papa…

Soloppgang i sinnet

Ein dag i desember som denne er som skapt til refleksjon. Heile verda er kvit. Det snør ovanfrå og nedanfrå og sidelengs. Når du ikkje ser lenger enn til naboen, når fjorden er borte og fjella bakom berre ligg der i ditt minne… underleg kor klåre tankane blir….   

Møte
Ein dag i desember møttest himmelen og jorda
og møtet sette tankar i sving
og det gav energi til ny skaping

Lat kvar dag
bli som ein
soloppgang i sinnet

Mangfald

Tenk om vi alle var like! Du, kor kjedeleg ei verd…. Men likskapstrekk er det, så visst: alle har vi grorbotn i oss til ville å redde verda eller til å medverke til den lille forskjellen, til å ønske å krype inn i oss sjølve og tilogmed surmule litt innimellom, og kva med ‘meg vite best’….? ‘…skulle så gjerne ha…..’ kven av oss har ikkje tenkt eller sagt det…. Den ideelle verda får vi aldri, men vi kan no gjere det beste ut av råstoffet…, og vi er på god veg, no i adventa….så; kom og still opp, dette er meint til deg….. 

Til deg
…som er varm og impulsiv,
gledespreiande og grensesprengjande,
stolt og audmjuk, barsk og mjuk,
intellektuell og sensitiv;
har auge for stemningar og er kjenslevàr,
søkjer stillheit og opplevingar,
er inspirerande og nysgjerrig lyttande….
…. kjenner du deg att?….

Småtankar
…frå ei vakker bygd ved ein stor fjord…i eit lite land

Vi har det så godt. Vi har det så altfor godt. Vi har det betre enn vi skulle hatt det….. særleg no i adventstida.Mange i min generasjon er kjende med omgrepet og kjensla ‘dårleg samvittigheit’. Det vert ein liten frustrasjon i meg dette; konflikten mellom ‘å ha det godt’ og ‘alle som ikkje har det godt’.

«Det er mange ikring deg som frys, ver du eit bål, strål varme ifrå deg.
Det hjelper da litt, nokre få forfrosne, at du er varm!»
Halldis Moren Vesaas sa det forløysande ord.

Vi har lov til å ha det godt. Vi har lov til å førebu ei god jul og slik halde tradisjonar i hevd. Vi har lov til pynte med stjerner og lys og flettekorger forma som hjarter i glanspapir. Vi er så heldige at vi kan gjere grannen vår glad, også. Det er ikkje ‘anten – eller’. Det er ‘både – og’.  

Ny dag
gamle ord
nye tankar
i vare sinn